Article

Η ΑΝΑΣΤΑΣΙΜΗ ΖΩΗ ΣΑΝ ΓΕΥΣΗ ΑΠΟ ΑΝΑΣΤΑΣΗ

Menelaos Kanakis

Μιλώντας με ομάδα εθελοντών που εποπτεύω στα πλαίσια της απασχόλησής τους σε ειδικό σχολείο, έκαναν ιδιαίτερη αναφορά στο ότι ενώ τα παιδιά με τα οποία δουλεύουν αντιμετωπίζουν αντικειμενικά πολύ σοβαρά προβλήματα που επηρεάζουν τη ζωή και τη λειτουργικότητά τους σε όλα τα επίπεδα, δεν αναφέρονται σε αυτά ούτε εστιάζουν στο τι δεν μπορούν και πόσο δυστυχισμένα είναι. Αντιθέτως συμπεριφέρονται και λειτουργούν ως προς το πόσο θέλουν να ζουν και αυτό είναι που κάνουν με κάθε τρόπο.

Στο μυαλό μου ήρθε η Παραολυμπιάδα του 2004 όπου όπως και σε κάθε Παραολυμπιάδα έβλεπες ανθρώπους που θα μπορούσαν πάλι για αντικειμενικούς λόγους να έχουν παραιτηθεί από τη ζωή, να δίνουν μαθήματα ζωής ψυχής και αξιοπρέπειας. Εκεί που το πρόβλημα αν και θα μπορούσε δεν ήταν το σημαντικό στοιχείο της ζωής τους αλλά που η ζωή αναδεικνυόταν σαν πιο σημαντική μπροστά στο οποιοδήποτε πρόβλημα.

Ο πόνος και η φθορά αποτελούν αναπόσπαστα κομμάτια της ανθρώπινης ζωής, είναι συστατικά της ζωής στην ευρεία πραγματικότητα της εξέλιξής της. Από τη στιγμή της γέννησης αρχίζει η έκθεση τόσο στο καλό και τη χαρά όσο και στο κακό και τον πόνο. Η πρώτη εμπειρία του βρέφους που χάνει ξαφνικά τη ζεστασιά και τη σιγουριά που του παρέχει το περιβάλλον της μήτρας είναι μία επώδυνη και τραυματική εμπειρία, αυτό που έχει χαρακτηριστεί σαν το τραύμα της γέννησης. Αυτό όμως είναι που ταυτόχρονα σηματοδοτεί και την έναρξη της ζωής. Το βίωμα αυτής της εμπειρίας σηματοδοτεί ότι πήγαν καλά τα πράγματα. Το παιδί πολύ σύντομα θα ανακαλύψει ότι συχνά θα βιώνει εκτός από χαρά, αγάπη και τρυφερότητα, και δυσφορία, ματαίωση, φόβο, και γενικότερα συναισθήματα που είναι δυσάρεστα και επώδυνα. Κάθε φάση μεγαλώματος που σημαίνει την εγκατάλειψη της σιγουριάς και του βολέματος ενός προηγούμενου σταδίου έχει και απώλεια έτσι που το μεγάλωμα τελικά πολύ φυσιολογικά έχει και πόνο.

Στην ανθρώπινη πραγματικότητα, τα ανθρώπινα όρια, την κοινή πανανθρώπινη μοίρα στην οποία μετέχουμε το καλό εναλλάσσεται με το κακό, ερχόμαστε αντιμέτωποι με τη φθορά και ποτέ δεν ξέρουμε πότε και πώς θα έρθουμε αντιμέτωποι με κάτι επώδυνο. Μοιάζει απίστευτό το πώς εκεί που κάποιος ζει το ανέμελο, την ομορφιά, το ότι όλα μπορεί να είναι καλά, έρχεται κάτι που ανατρέπει τα πράγματα και φέρνει άλλα δεδομένα ,όπως και το αντίστροφο.

Το σημαντικό λοιπόν δεν είναι ούτε μπορεί να είναι το πώς θα αποφύγουμε στη ζωή τον πόνο αλλά το ότι η ζωή έχει να μην είναι μόνο πόνος έτσι που αυτός να γίνεται τελικά το κυρίαρχο συστατικό της.

Το Πάσχα σαν περίοδος εμπεριέχει συνολικά μηνύματα ζωής που αγγίζουν συγκλονιστικά την ανθρώπινη υπαρξιακή πραγματικότητα. Την αποθέωση και εξύψωση της Κυριακής των Βαΐων, την αναγνώριση και αποδοχή, την απαξίωση και αποπομπή, την αδικία και την εγκατάλειψη, την αγωνία και το φόβο μπροστά στο θάνατο ,την αδικία και την προδοσία, την απόρριψη, την εμπιστοσύνη και πίστη, την αγάπη και την τρυφερότητα, την οδύνη και την απώλεια, το θάνατο και την Ανάσταση.

Το πώς βιώνεται όμως και ποια είναι τα σημαντικά του στοιχεία δεν είναι ίδια για τον καθένα. Για άλλους όλο το συναίσθημα και κατάνυξη εξαντλείται στο μαρτύριο, το Γολγοθά και τη Σταύρωση ενώ για άλλους στο γεγονός της Ανάστασης και την ελπίδα Όπως με τον ίδιο τρόπο η ζωή μπορεί να βιώνεται είτε σαν βάσανο, κούραση, ταλαιπωρία, προβλήματα, ανήφορος, μια επίπονη πραγματικότητα που κάποιος έχει κυρίως να αντέχει, είτε σαν δώρο, ευλογία, ένα θαύμα και μία μοναδική περιπέτεια που έχει να βιωθεί Αναστάσιμα.

Σε τοίχο στα Εξάρχεια είναι γραμμένο το σλόγκαν: Υπάρχει ζωή πριν το θάνατο?

Πράγματι πόσο και πώς ζούμε πραγματικά τη ζωή? Ο χρόνος μας είναι περιορισμένος και μάλιστα μη προσδιορισμένος απόλυτα από εμάς, αλλά τι κάνουμε το χρόνο που μας έχει δοθεί? Αλήθεια τι σημαίνει ζω μέχρι να πεθάνω?

Το μόνο δεδομένο και απαντημένο στη ζωή είναι ότι κάποια στιγμή έρχεται ο θάνατος. Το ερώτημα λοιπόν που έχει να απαντηθεί είναι τι σημαίνει ζω και πώς έχω να υπερβώ τις προσωπικές μου εμπλοκές, πληγές, αδυναμίες, περιορισμούς, πραγματικές αντιξοότητες και δυσκολίες που θα μου φέρει η ζωή.

Εδώ εμπεριέχεται και η δυνατότητά μας να ζούμε Αναστάσιμα, κάνοντας τελικά τη ζωή μας μια Αναστάσιμη πορεία ή έναν ατέλειωτο Γολγοθά και μια επαναλαμβανόμενη Σταύρωση. Το να ζούμε Αναστάσιμα που σίγουρα δεν είναι κάτι εύκολο και αυτονόητο αλλά χρειάζεται τη δική μας συμμετοχή με συγκεκριμένο τρόπο, όπως το ίδιο ισχύει και στην αντίθετη περίπτωση του να ζούμε με κυρίαρχα στοιχεία τον πόνο και τη μαυρίλα στα οποία πάλι συμμετέχουμε ακόμα και χωρίς να το καταλαβαίνουμε συνειδητά και με πολύ περισσότερο κόστος.

Το ζητούμενο είναι τι θέλουμε να κάνουμε είδηση στη ζωή μας. Η είδηση στο Πάσχα είναι η Ανάσταση δεν είναι η Σταύρωση εκτός και αν κάποιος εστιάσει και μείνει στο αντίθετο. Το ζητούμενο είναι αν επιλέγω να ζήσω ¨ Σταυρώσιμα ¨ ή Αναστάσιμα .

Αναστάσιμα που σημαίνει ότι μπαίνω και βάζω εγώ αγάπη στη σχέση, μοίρασμα στη μοναξιά, εμπιστοσύνη στην αμφισβήτηση, μουσική στη σιωπή, φως στο σκοτάδι, νόημα στο χρόνο που από μόνος του κυλάει αδιάφορα.

Αναστάσιμα έτσι που να γίνεται είδηση όχι το πώς θα τσακωθεί ένα ζευγάρι αλλά πώς θα σχετιστεί αγαπητικά, όχι το πώς ένα παιδί θα δυσκολέψει αλλά το πώς θα γίνει αφορμή για πλούτισμα και ωρίμανση του γονιού, όχι το πώς κάποιος δεν θα αντέξει τη μοναξιά του αλλά το πώς θα χαρεί τον εαυτό του όταν είναι μόνος, όχι το πώς κάποιος θα τιμωρήσει αλλά το πώς θα συγχωρήσει, όχι το πώς θα κατηγορήσει αλλά το πώς θα κατανοήσει, όχι το πώς θα βάλει τείχη και θα κρατήσει απόσταση αλλά το πώς θα πλησιάσει, όχι το πώς θα παραιτηθεί και θα απογοητευθεί αλλά το πώς δεν θα πάψει να προσπαθεί και να ελπίζει, όχι το πώς ο ηλικιωμένος θα γκρινιάζει, θα παραπονιέται και θα ασχολείται συνέχεια με τους πόνους του αλλά θα βγάζει χαμόγελο και γλύκα και θα γίνεται πηγή ζεστασιάς και σοφίας για τους άλλους πλησιάζοντας στη δύση της δικής του ζωής.

Αναστάσιμα έτσι που ο τρόπος που ζει κάποιος να αντιμάχεται ότι δεν είναι ζωή, ότι γίνεται τροχοπέδη ώστε να σπαταλιέται η δυνατότητα να γευτούμε αυτά που μπορεί η κάθε μέρα να μας προσφέρει.

Στην ενήλικη ζωή τίποτα δε μας χρωστιέται και τίποτα δε μας χαρίζεται. Ακόμα και αν δεν ξεκινάμε όλοι από την ίδια αφετηρία, βρισκόμαστε όλοι αντιμέτωποι με την ανθρώπινη πραγματικότητά μας.

Δεν έχουμε την πολυτέλεια να ζούμε σαν να είναι που η ζωή επιστρέφει ή είναι αυτονόητη, δεν έχουμε την πολυτέλεια να ζούμε με τρόπο λες και πρόκειται να ξαναζήσουμε.

Έχουμε όμως την πολυτέλεια να επιλέξουμε εμείς και να δεσμευτούμε ως προς τον εαυτό μας στο να ζήσουμε μεστά και ουσιαστικά και όχι απλά να επιβιώσουμε μέχρι τη στιγμή του θανάτου μας.



Μενέλαος Κανάκης

Ψυχολόγος / Κοινωνικός Λειτουργός

Συστημική / Υπαρξιακή Ψυχοθεραπεία

Μουσικοσυνθέτης