ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ. Η ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΤΗΣ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ "ΝΑ ΓΙΝΕΤΑΙ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΤΟ ΑΝΤΙΚΑΤΑΘΛΙΠΤΙΚΟ"
Μενέλαος Κανάκης
2011-08-04
Η κατάθλιψη αποτελεί σήμερα την συχνότερα εμφανιζόμενη ψυχική πάθηση ενώ σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας μέχρι το 2020 θα αποτελεί τη δεύτερη σημαντικότερη ασθένεια παγκοσμίως.
Συνυφασμένη με τον σύγχρονο τρόπο ζωής έχοντας μπει για τα καλά στην καθημερινότητα, η κατάθλιψη περιλαμβάνει μια γκάμα διαφορετικών εννοιών και αποχρώσεων ανάλογα με το πώς αναφέρεται.
Σε κάθε περίπτωση καθρεπτίζει συναισθηματική κατάσταση, τη λεγόμενη καταθλιπτική διάθεση, που βιώνεται μέσα από λύπη, στεναχώρια, θλίψη, μελαγχολία, απογοήτευση, απαισιοδοξία, μεμονωμένα, ταυτόχρονα ή με διάφορες παραλλαγές.
Τα σημάδια μέσα από τα οποία μπορεί κάποιος να καταλάβει ότι βιώνει κατάθλιψη, που αποτελούν και την κύρια συμπτωματολογία της είναι τα εξής:
-Καταθλιπτική διάθεση στο μεγαλύτερο διάστημα της μέρας, κάθε μέρα.
– Αίσθημα εύκολης κόπωσης ή απουσίας ενεργητικότητας.
– Έντονη υπνηλία ή αϋπνία, καθημερινά.
– Έντονη μείωση ή αύξηση της όρεξης.
– Απώλεια του ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που ευχαριστούσαν στο παρελθόν ή μείωση της ευχαρίστησης από αυτές.
– Έντονη αύξηση ή πτώση των ρυθμών λειτουργικότητας ( Ψυχοκινητική ανησυχία ή ψυχοκινητική επιβράδυνση), καθημερινά.
– Δυσκολία στη συγκέντρωση, στη σκέψη και στη λήψη αποφάσεων.
– Αίσθημα απαξίωσης και υποτίμησης εαυτού.
– Αίσθηση ανικανότητας και αδυναμίας .
– Ιδέες ενοχής ( για συγκεκριμένο γεγονός ή με μεγάλη ευκολία για οποιοδήποτε γεγονός ).
– Παραμέληση εαυτού, μείωση ή διακοπή αυτοφροντίδας.
– Επαναλαμβανόμενες σκέψεις θανάτου ή ιδέες αυτοκαταστροφής.
Τα παραπάνω μπορεί να αποτελούν παροδικές αντιδράσεις σε κάποιο γεγονός και να υποχωρήσουν από μόνα τους. Μιλάμε για κατάθλιψη όταν τα συμπτώματα διαρκούν για τουλάχιστον δύο εβδομάδες συνεχόμενα και επηρεάζουν την καθημερινή λειτουργικότητα του ατόμου.
Οι βασικοί τρόποι θεραπευτικής αντιμετώπισης της κατάθλιψης είναι η ψυχοθεραπεία και η φαρμακευτική θεραπεία ή συνδυασμός τους.
Ο βασικός μηχανισμός της φαρμακευτικής θεραπείας μέσω αντικαταθλιπτικών, είναι ότι επιδιώκουν με βιοχημικό τρόπο, να επαναφέρουν την ισορροπία των νευροδιαβιβαστών στον εγκέφαλο με επίδραση στην νοραδρεναλίνη ή τη σεροτονίνη, ουσίες των οποίων η μεταβολή έχει παρατηρηθεί να σχετίζεται άμεσα με την κατάθλιψη.
Βασικός στόχος της θεραπείας έχει να είναι όχι μόνο η ανακούφιση από την ένταση των συμπτωμάτων αλλά και η δημιουργία των κατάλληλων ¨ψυχικών αντισωμάτων ¨ ως προς την αποφυγή μελλοντικών υποτροπών και επιστροφής στην ίδια ή ακόμα χειρότερη κατάσταση. Ουσιαστικά η θεραπεία έχει να στοχεύει στην παροχή των δυνατοτήτων, ώστε το άτομο να μπορέσει να δομήσει ένα διαφορετικό τρόπο βιώματος της ζωής μέσα από το πώς διαχειρίζεται και αντιμετωπίζει την εκάστοτε πραγματικότητα, αξιοποιώντας το δικό του δυναμικό.
Η θεραπευτική αντιμετώπιση της κατάθλιψης προϋποθέτει την κατανόηση και αποκρυπτογράφησή της σε σχέση με τον άνθρωπο που τη βιώνει ως προς τις εξής παραμέτρους:
– Τα γεγονότα και τις αιτίες που προκάλεσαν την κατάθλιψη σαν αντίδραση.
– Τους τρόπους και τους λόγους διαχείρισης ή/και μη διαχείρισης των συναισθημάτων που ευνοούν την εκδήλωση κατάθλιψης.
– Τους τρόπους και του λόγους που καθορίζουν τη νοητική αλλά και πρακτική επεξεργασία καταστάσεων και γεγονότων, που ευνοούν την εκδήλωση κατάθλιψης.
– Τη συνειδητοποίηση και αξιοποίηση βιωμάτων και τραυματικών εμπειριών από την προσωπική ιστορία ( ακόμα και τα πρώτα παιδικά χρόνια ), που έχουν συμβάλει στη δημιουργία κατάλληλου ψυχολογικού υποστρώματος που καθιστά το άτομο πιο ευάλωτο σε καταθλιπτικές αντιδράσεις ή τη διαμόρφωση καταθλιπτικής προσωπικότητας.
Σε επίπεδο ζωής ο κάθε άνθρωπος είναι πολύ πιθανό καθώς και φυσιολογικό να βιώσει κατάθλιψη στην πορεία της εξέλιξής του. Σε κάποιες περιπτώσεις μάλιστα είναι και το πλέον υγιές, αφού αν κάποιος είναι φυσιολογικός δεν είναι δυνατόν να μην βιώσει τα σχετικά συναισθήματα μετά από μια σημαντική απώλεια ή ένα τραυματικό γεγονός ζωής.
Όταν όμως η καταθλιπτική διάθεση με τα σχετικά συμπτώματα παρατείνεται, ή η κατάθλιψη τροφοδοτείται ακόμα και υποσυνείδητα από τον τρόπο που τοποθετείται και αντιδρά ή δεν αντιδρά και μοιάζει να υπερβαίνει τις δυνάμεις του ατόμου στο να αντιμετωπίσει την κατάσταση, είναι χρήσιμο έως και απαραίτητο να αναζητηθεί βοήθεια από ειδικό.
Η θεραπευτική βοήθεια που θα μπορεί να είναι πραγματικά λυτρωτική όταν δεν εξαντληθεί στην αναζήτηση της ανακούφισης μέσα από χάπια (τα οποία μπορεί να είναι βοηθητικά για κάποιο χρονικό διάστημα), αλλά μέσα από την ψυχοθεραπευτική αξιοποίηση την μηνυμάτων που φέρνει το βίωμα της κατάθλιψης σε επίπεδο ζωής για τον άνθρωπο που την υφίσταται.
Τότε η κατάθλιψη μπορεί να αποτελέσει την αφορμή για αλλαγές και διαμόρφωση νέων δεδομένων που θα είναι κέρδος ζωής, και όχι απλά απαλλαγή από κάποια δυσάρεστα και ενοχλητικά συμπτώματα.
Τότε ο άνθρωπος που βιώνει την κατάθλιψη δεν θα συρρικνωθεί ακόμα περισσότερο συμβιβαζόμενος στο να αγκιστρωθεί σε κάποιο αντικαταθλιπτικό φάρμακό ( που και η κλινική εμπειρία δείχνει ότι μακροπρόθεσμα δεν αποτελεί θεραπεία ), το οποίο θα λειτουργεί σαν ψυχολογικό δεκανίκι, αλλά θα αναπτύξει τις προσωπικές του δυνατότητες ώστε να ¨γίνει ο ίδιος το αντικαταθλιπτικό ¨, αποκτώντας τα απαραίτητα ψυχικά αντισώματα που θα είναι σταθερή αξία και κέρδος ζωής.