Μενέλαος Κανάκης
Το να μιλάς για ευχαριστιακό τρόπο ζωής ακούγεται τόσο ωραίο που τείνει να μοιάζει με διαφημιστικό σλόγκαν, φιλοσοφική θεωρία εξιδανικευμένη μα ανέφικτη, ή πολιτική υπόσχεση.
Σε μια εποχή που αποθεώνεται η ηδονή, υμνείται η άνευ όρων επιτυχία και προτείνεται σχεδόν καταναγκαστικά η άμεση ικανοποίηση των παρορμήσεων. Σε μία εποχή που η πνευματικότητα, οι αρχές, οι αξίες εύκολα χαρακτηρίζονται σαν γραφικότητα και συντηρητισμός, και η αδυναμία, τα γηρατειά, το πένθος, οι δύσκολες πλευρές της ζωής αποκηρύσσονται ή πρέπει να συρρικνωθούν όσο γίνεται περισσότερο, δεν είναι δύσκολο να υπάρξουν παρερμηνείες και να μεταφραστούν σαν ευχαριστιακός τρόπος έννοιες και καταστάσεις που δεν έχουν καμία σχέση με το πραγματικά ευχαριστιακό.
Να ταυτιστεί και να μπερδευτεί ο ευχαριστιακός τρόπος ζωής με το συναίσθημα της χαράς ή το αίσθημα της ευχαρίστησης.
Ευχαριστιακός τρόπος δεν σημαίνει να ζεις με μέτρο την ευχαρίστηση η οποία διαρκεί όσο διαρκεί το ερέθισμά που την τροφοδοτεί. Όταν ζεις με τους νόμους της σάρκας νιώθεις διαρκώς στερημένος.
Δεν είναι η θετικότητα που πατάει στην άρνηση της πραγματικότητας, την ψεύτικη αισιοδοξία, την αποφυγή και απώθηση πραγματικών θεμάτων, προκλήσεων και δυσκολιών .
Δεν είναι ένας ανεύθυνος τρόπος ύπαρξης όπου χαρά σημαίνει μία ψεύτικη ξενοιασιά και τα πράγματα αφήνονται στην τύχη τους ή στη νοοτροπία του ¨ χαλαρά ¨ και του ¨ δε βαριέσαι ¨ .
Δεν είναι η ωραιοποίηση καταστάσεων που μετατρέπεται σε παραποίηση της αλήθειας και για να την πετύχεις χρειάζεται να μην κάνεις επαφή με τα συναισθήματα που αναλογούν στο βίωμα.
Ούτε το ¨think positive¨ που προτείνεται υπό μορφή συνταγής σε εγχειρίδια του τύπου "πως να κατακτήσετε " την ευτυχία, τον τέλειο σύντροφο, την επιτυχία ή οτιδήποτε άλλο, στην καλύτερη περίπτωση με αφελείς και επιφανειακές προτάσεις τύπου συμβουλευτικής.
Δεν σημαίνει επίσης το να πρέπει να είσαι διαρκώς χαρούμενος, λες και η χαρά μπορεί να είναι μία μόνιμη κατάσταση ή ένα συναίσθημα που μπορείς να το έχεις κατά παραγγελία και κατ επιλογή, άσχετα από την πραγματικότητα που βιώνεις. Η χαρά μπορεί να είναι μέρος του ευχαριστιακού τρόπου ζωής όχι όμως μόνιμη κατάσταση σαν προϋπόθεση για την επιβεβαίωσή του.
Τέλος δεν είναι προτροπές του τύπου ¨ αν δεν μπορείς να αποφύγεις ένα βιασμό απόλαυσέ τον ¨…
Από την άλλη, πως να μιλήσεις για ευχαριστιακό τρόπο ζωής σε έναν άνθρωπο που αντιμετωπίζει μία πραγματική δυσκολία και κρίση?
Το ελάχιστο που μπορεί να νιώσει είναι να θυμώσει και να δυσπιστήσει για το αν και κατά πόσο επικοινωνείς πραγματικά μαζί του.
Έρχονται στιγμές στη ζωή που κάποιος πολύ αυθεντικά και δικαιολογημένα αναρωτιέται για το νόημα και τις αξίες της ζωής και της ύπαρξης. Που θα αναρωτηθεί και θα αμφισβητήσει το Θεό, τη δικαιοσύνη, το καλό, την εμπιστοσύνη την αγάπη, την πίστη, και πολλά άλλα που τον συνδέουν με τη ζωή και τους ανθρώπους.
Είναι ο Θεός που τιμωρεί ή δεν υπάρχει ? Είναι η ζωή που δοκιμάζει ?
Είναι οι άνθρωποι που εκμεταλλεύονται, διαψεύδουν, αδιαφορούν, απογοητεύουν, πληγώνουν, γίνονται η κολάσή μας ?
Είναι που απλά και μόνο βρισκόμαστε ριγμένοι σε ένα σκληρό και άδικο κόσμο ?
Εκεί κατ αρχήν, μόνο με σεβασμό και δέος έχεις να σταθείς μπροστά στον άνθρωπο που πραγματικά δοκιμάζεται με τον όποιο τρόπο, έχοντας την ταπείνωση ή έστω την ελάχιστη νοημοσύνη να αναγνωρίσεις ότι δεν ξέρεις πως θα ανταποκρινόσουν στη θέση του.
Ποιος άραγε δεν έχει νιώσει τη δική του δυσκολία σαν ανυπέρβλητη και μη διαχειρήσιμη, ειδικά όταν βρίσκεται στη μέση της καταιγίδας ?
Στη θεραπευτική όμως εμπειρία, συχνά αναδύεται το πώς ο ευχαριστιακός τρόπος ζωής καταλύεται όταν κάποιοι άνθρωποι είναι σταθερά προσανατολισμένοι στο αρνητικό, στην έλλειψη, στην ατέλεια, στη δυσκολία, με τρόπους που έχουν να κάνουν περισσότερο με τη ματιά και τη στάση τους προς τα πράγματα και λιγότερο με την αντικειμενική πραγματικότητα.
Άνθρωποι που ζουν λες και θα υπάρχουν αιώνια, σπαταλώντας το χρόνο και τον εαυτό τους σε διαρκή γκρίνια, παράπονα και θυμό. Λες και υπάρχει περίσσευμα ζωής ή ο χρόνος μπορεί να γυρίσει πίσω.
Που επιχειρηματολογούν ως προς το γιατί δεν μπορούν να ζήσουν ευχαριστιακά για κάτι δεν πάει καλά, γιατί κάτι που λείπει δεν τους το επιτρέπει, λες και μπορεί να κατακτηθεί μία πραγματικότητα που όλα θα πηγαίνουν καλά και δεν θα λείπει τίποτα. Που αναγάγουν το επιμέρους σε σημείο αναφοράς και τελικά χάνουν από το σύνολο της ζωή τους.
Που κυνηγούν τις στιγμές και τελικά σκορπούν το χρόνο τους.
Φυσικά κάτω από την επιφανειακή κριτική που είναι εύκολη και μόνο αυτή δεν είναι ο σκοπός μου , υπάρχουν λόγοι που αιτιολογούν όλα αυτά και έχει νόημα να κατανοηθούν και να αξιοποιηθούν διορθωτικά αν κάποιος θελήσει και επιλέξει να καταλάβει.
Ο ευχαριστιακός τρόπος ζωής δεν μπορεί να υπάρξει σαν αποτέλεσμα συμβουλευτικής ή σαν υιοθετημένη ατάκα, γιατί με αυτό τον τρόπο είναι θέμα χρόνου πότε θα ξεφουσκώσει και θα ξεγυμνωθεί.
Δεν ανθίζει επειδή τα πράγματα είναι καλά και απουσιάζουν οι δυσκολίες ή τα προβλήματα.
Υπάρχει εκεί, που ενώ ζεις τη δυσκολία μπορείς ταυτόχρονα να βιώνεις και να αισθάνεσαι αυθεντικά τα δώρα και τις ευλογίες που επίσης σε περιβάλλουν. Αν μπορείς να νιώθεις ευγνωμοσύνη και σεβασμό για την ίδια την ύπαρξη. Αν συγχωρείς ακόμα ακόμα πηγαίνοντας κόντρα και στον καιρό.
Ενώ ζεις και παλεύεις κάποια πραγματικά αρνητική κατάσταση αν δεν σε αφήνουν ασυγκίνητο και να δεν περνούν απαρατήρητα η μυρωδιά της βροχής, το άγγιγμα του αέρα, ένα ηλιοβασίλεμα , ένα χαμόγελο, μία ζεστή ματιά, ένα χάδι, μία αγκαλιά, μία τρυφερή κίνηση, μία γλυκιά κουβέντα και τόσες ακόμα ευλογημένες δυνατότητες. Αν μπορείς να βλέπεις το χιλιοειδωμένο με τη φρεσκάδα της πρώτης φοράς.
Όταν δεν κάνεις την ατιμία, δεν προδίδεις, δεν μπαίνεις σε αέναα παιχνίδια κόντρας και εξουσίας όχι γιατί δεν μπορείς ή δεν έχεις την ικανότητα να το πετύχεις, αλλά γιατί δεν το διαλέγεις. Όταν κάνεις το καλό και αγαπάς όχι για να αποκομίσεις κάτι αλλά σαν επιλογή.
Όταν στη δυσκολία, δεν συμμετέχεις με τέτοιο τρόπο ώστε να κάνεις τα πράγματα ακόμα χειρότερα από όσο ήδη είναι και να αυτοδηλητηριάζεσαι.
Ευχαριστιακός τρόπος ζωής μπορεί να υπάρξει μόνο μέσα από την αυθεντική επαφή με την πραγματικότητα και τα συναισθήματα, άλλωστε πώς να κάνεις μπότοξ στο συναίσθημα, αλλά σαν προσωπική απόφαση να μην αφεθείς να σε ορίζει το αρνητικό.
Μέσα από τη συνειδητότητα ότι πάντα αυτά που λείπουν και οι περιορισμοί μας, είναι απείρως περισσότερα από αυτά που έχουμε και από αυτά που μπορούμε, μα αυτό δεν θα γίνει η φυλακή μας αλλά η αφορμή για την αξιοποίηση της ελευθερία μας.
Μέσα από τη μη παραίτηση, γνωρίζοντας πως σε επίπεδο ζωής δεν μπορούμε να αποφύγουμε κάποιες δυσκολίες αλλά μπορούμε να επιλέξουμε τον τρόπο που θα σταθούμε τελικά απέναντι σε αυτές.
Με τη νοηματοδότηση όχι στο τι χάσαμε στην δύσκολη συγκυρία αλλά και τι μπορεί να κερδίσαμε. Αν τα σημάδια από τις πληγές της μάχης δεν είναι η αναπηρία μας αλλά η σοφία και η δύναμη που αποκομίσαμε συνεχίζοντας την πορεία μας. Αν θα είναι πλέον τα αντισώματα και όχι η αδυναμία μας.
Ο ευχαριστιακός τρόπος ζωής μπορεί να αναδυθεί και να αναβλύσει, μέσα από την εξέλιξη της ίδιας της ζωής, σαν αποτέλεσμα προσωπικής διεργασίας και ζυμώσεων. Δεν χαρίζεται αλλά κατακτιέται. Δεν προσφέρεται αλλά ανακαλύπτεται. Δεν διαρκεί αν δεν τον υπερασπίζεσαι. Ο καθένας θα τον παράγει , αν τον παράγει και όσο τον παράγει μέσα από προσωπική πορεία και διακυμάνσεις. Ίσως για αυτό ο μόνος αξιόπιστος δρόμος για τον ευχαριστιακό τρόπο ζωής είναι να αφορά συνειδητή επιλογή και στάση ζωής.
Να μη ζητάς την αλλαγή , τη διαφορά, τη λύση, τη χαρά , την αγάπη.
Να γίνεσαι η αλλαγή , η διαφορά, η λύση, η χαρά , η αγάπη.
Εύκολο ?
Καθόλου.
Μιλάω για τον ευχαριστιακό τρόπο ζωής όχι γιατί μπορώ να πω ότι τον έχω πετύχει.
Όχι γιατί έχω βρει απαντήσεις και έτοιμες λύσεις.
Συχνά ανακαλύπτω πόσο εύκολα μπορώ να προδώσω ακόμα και τις καλύτερες προθέσεις μου και σε κάποιες περιπτώσεις μου φαίνεται ανέφικτο, ακόμα και αδιανόητο να υπάρξω ευχαριστιακά.
Μπορώ όμως να πω ότι το προσπαθώ και το παλεύω όσο μπορώ και για αυτό μπορώ να μοιραστώ μαζί σας κάτι από αυτά που ανακαλύπτω σαν δυνατότητες για ευχαριστιακό τρόπο στο ταξίδι της ζωής. Σκέψεις, συνειδητοποιήσεις, αγωνίες, προβληματισμούς, ελπίδες, προσδοκίες, λαχτάρες, έγνοια και ευθύνη για το χρόνο που ρέει και δεν έχει replay .
Αλήθεια, αν μπορούσαμε να μην ξεχνάμε ότι είμαστε ταξιδιώτες μέσα στο χρόνο θα ζούσαμε καλύτερα τη διαδρομή ;
Θα είχαμε τη σοφία να αγαπήσουμε τόσο ώστε να απαρνηθούμε την πίκρα και το θυμό, και να μην τους αφήνουμε χώρο να τρέφονται από το χρόνο μας;
Θα είχαμε την ταπείνωση να είμαστε τόσο εγωιστές, ώστε να μην σκορπάμε το δώρο της ζωής και να μην ξεχνάμε ότι οι άνθρωποι είναι ο πλούτος γιατί αυτοί δίνουν αξία στα πράγματα και όχι τα πράγματα στους ανθρώπους ;
Θα διατηρούσαμε την παιδική ωριμότητα να ήμαστε εμείς που δίνουμε νόημα και χαρά σε αυτά που ζούμε ;
Θα αναγνωρίζαμε ότι οι αισθήσεις μας δίνουν τη δυνατότητα να αισθανόμαστε τη ζωή και όχι να την καταναλώνουμε ;
Θα συνειδητοποιούσαμε ότι αν αγαπήσουμε τον έρωτα και ερωτευτούμε την αγάπη ήμαστε εμείς που διατηρούμε την ομορφιά τους στη ζωή μας ;
Ότι ο προορισμός δεν είναι αυτοσκοπός αλλά μέρος της διαδρομής και πως τα γεράματα δεν αφορούν βιολογική ηλικία αλλά στάση και τρόπο ζωής ;
Θα αντιλαμβανόμασταν ότι σημαντικό δεν είναι πόσα χρόνια θα ζήσουμε αλλά τι κάνουμε το χρόνο που μας προσφέρεται, γιατί δεν είναι ο χρόνος που φεύγει αλλά εμείς που φεύγουμε μέσα από το χρόνο ;
Αν μπορούσαμε να μην ξεχνάμε ότι είμαστε ταξιδιώτες μέσα στο χρόνο, θα ζούσαμε χωρίς να ξεχνάμε ότι το πέρασμα μας από τη ζωή μοιάζει…
¨ Μια σταγόνα Δρόμος¨… και πως μπορεί να μην έχουμε τη δυνατότητα να βάλουμε χρόνο στη ζωή μας , μπορούμε όμως να βάζουμε ζωή στο χρόνο μας ζώντας ευχαριστιακά όλα όσα μας ενώνουν με τους ανθρώπους και την ύπαρξη ?
Μενέλαος Κανάκης
Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπευτής
Σύμβουλος οικογένειας